Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında bulunan Kerpe’de gerçekleştirilen ilk su altı kazısı, “Kerpe Su Altı Kazı ve Araştırması” projesiyle dalış meraklılarının ziyaretine açılacak bir “su altı arkeoparkı”na ev sahipliği yapıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın himayesinde yürütülen bu projede, 2021’den beri Sualtı Araştırma Ekibi, M.Ö. 4. yüzyıldan M.Ö. 12. yüzyıla tarihlenen Roma dönemi ile geç Roma ve Osmanlı dönemlerine ait yaklaşık 150 eseri gün yüzüne çıkardı.
Kazılarda bulunan eserler arasında, Kuzey Afrika, Gürcistan, Marmara ve Kilikya’dan gelen amforalar, Osmanlı dönemine ait lüleler, kandiller ve gündelik eşyalar bulunuyor. Bu eserlerin bir kısmı 2022’den itibaren “Karadeniz’in sessiz limanı: Kalpe” adlı bir sergiyle Kocaeli Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.
Su altında kalan diğer eserler için Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın desteklediği bir proje ile su altı arkeopark oluşturuluyor. Bu proje kapsamında, dalış tutkunlarının eserleri güvenli bir şekilde gözlemleyebilmesi için su altına paslanmaz krom çerçeveler yerleştirildi.
Proje tamamlandığında, dalış tutkunları suyun 5 metre altında bulunan platformlarda, camdan yapılan koruma bölmeleri aracılığıyla amforalar, kandiller ve diğer pişmiş toprak eserleri görebilecekler.
Tüplü dalışlarla su altı kültürel zenginliğini keşfedebilecekler.
Sualtı Araştırma Ekibi’nin lideri Serkan Gedük, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2020’de Kocaeli Müze Müdürlüğü tarafından başlatılan “Su Altı Kazı ve Yüzey Araştırmaları” kapsamında Kandıra ilçesinde 60’ın üzerinde dalış gerçekleştirildiğini belirtti. Bu dalışlarda, Karadeniz kıyısının antik dönem limanı Kalpe (Kerpe) koyununun su altı kültürel mirası açısından zengin bir alan olduğu tespit edildi.
Gedük, su altından çıkarılan eserlerin korunmasının uzun bir süreç olduğunu vurguladı ve tüplü dalışlarda deniz tabanına dağılmış ticari amfora kalıntıları, geç dönem seramikleri ve Osmanlı dönemine ait eserlerin keşfedildiğini belirtti.
Bu eserlerin 2022’de “Karadeniz’in sessiz limanı: Kalpe” sergisiyle ziyaretçilerle buluşturulduğunu hatırlatan Gedük, aynı yıl Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın desteklediği bir proje ile Kerpe’nin su altı kültürel mirasını turizme kazandırmak için su altı arkeopark projesi hazırlandığını açıkladı.
Gedük, bu projenin ziyaretçilere alandaki kültür katmanlarını, arkeolojik katmanları ve su altı kültür varlıklarını keşfetme fırsatı sunacağını belirtti. Tüplü dalış yapan ziyaretçiler, bazı batık alanlarını ve mendirek kalıntılarını gezebilecekler.
Gedük, kazı çalışmalarında “yelpazeleme” yöntemi kullanılarak kumun 45 santimetre altındaki eserlerin titizlikle gün yüzüne çıkarıldığını belirtti. Bu çalışmalar sırasında yaklaşık 150 envanterlik eserin yanı sıra birçok kırık parça da bulundu.
Gedük, bu eserlerin antik dönemden Osmanlı dönemine kadar ticaretin yapıldığı bölgeler, dönemin ticari anlayışı, taşınan malzemeler ve ticaret yapılan bölgeler hakkında önemli bilgiler sağladığını belirtti. Kuzey Afrika, Gürcistan, Marmara ve Kilikya’dan gelen birçok amfora kalıntısının bulunduğunu da sözlerine ekledi.
Gedük, bu kazı çalışmasının Karadeniz’de yapılan ilk bilimsel su altı kazısı olduğunu ve ortaya çıkarılan her eserin büyük bir önem taşıdığını vurguladı.
Gedük, özellikle Kuzey Afrika kökenli büyük amforaların eşsiz eserlerden biri olduğunu ve kullanım izleri taşıyan kandiller ile kırmızı astarlı seramiklerin de önemli buluntular arasında yer aldığını belirtti.
Bilimsel çalışmalar sonucunda İzmir kökenli “Phokaia” seramikleri bulundu. Gedük, bu çalışmaların M.Ö. 4. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar amfora kronolojisi açısından da önemli bilgiler sağladığını belirtti.
Gedük, Boğaz’dan geçen gemilerin Kalpe’ye mutlaka uğraması gerektiğini ve burada iaşelerini karşılayıp dinlendikten sonra Karadeniz’in diğer limanlarına gittiğini belirtti.
Gedük, dalış tutkunlarının Karadeniz’in florasını, faunasını ve su altı kültürel mirasını keşfedebileceği bu projenin gelecek yıllarda daha kapsamlı bir şekilde sürdürüleceğini belirtti.
Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca 2022’de bölgenin sit alanı ilan edilmesiyle çapa ve ağ atılması yasaklandı. Bu durum, balık popülasyonunda artışa yol açtı.
Gedük, bölgenin 4,5-5 metre derinliğe sahip sığ bir alan olduğunu ve Karadeniz’in en korunaklı limanlarından biri olduğunu belirtti. Bu özelliğiyle deneme dalışları için de son derece elverişli bir alan olduğunu da sözlerine ekledi.
Gedük, su altı kültürel mirasının korunması için önemli bir adım olan sit alanı ilanı ile birlikte bölgedeki balık popülasyonunun ve flora ve faunanın olumlu yönde değiştiğini gözlemlediklerini belirtti.
Kaynak: AA / Kültür Sanat
Karadeniz Türkiye kocaeli Çevre Kültür Kültür Sanat Haberler
”
News
