Yeni seçim sistemi önerisi, karma bir model benimseyerek seçim bölgelerinde koltuk dağılımını değiştiriyor. Önerilen sistemde, koltukların %20’si çoğunluk sistemiyle, %80’i ise Sainte-Laguë yöntemi ile belirlenecek.
Bu düzenleme, Başbakan Sudani gibi güçlü liderlerin oy gücünü sınırlayarak partilerine olan etkisini azaltmayı amaçlıyor. Siyasi analistler bu değişikliğin Sudani’nin siyasi gücünü zayıflatmayı hedeflediğini düşünüyor.
Önerilen değişiklikler ayrıca, seçimlere katılacak hükümet yetkililerinin en az altı ay öncesinden istifa etmesini şart koşuyor. Bu madde, özellikle popülaritesi yükselen Başbakan Sudani’yi doğrudan etkiliyor. Muhalefet ve anayasal hukuk uzmanları ise bu hükmün anayasaya aykırı ve uygulanabilirliğinin düşük olduğunu savunuyor.
Sudani ve siyasi ittifaklara etkisi
2025 seçimlerinde önemli bir rol oynaması beklenen Başbakan Sudani’nin artan popülaritesi, önerilen düzenlemelerle sınırlanabilir. Bu düzenlemeler, hem Sudani’nin kişisel oy gücünü hem de partisinin toplam oy sayısına olan etkisini azaltacak.
Mevcut sistemde Sudani’nin aldığı yüksek oy sayısı, partisinin diğer adaylarına da avantaj sağlıyordu. Yeni sistemde ise, Sudani yalnızca kendi kazancını sağlayacak kadar oydan yararlanabilecek, fazlası etkili olmayacak.
Bu durum, güçlü liderlerin hakim olduğu seçim bölgelerinde küçük partilerin ve adayların tamamen dışlanmasına neden olabilir. Basra ve Vasit gibi bölgelerde bu etki daha belirgin şekilde görülebilir.
Kanun Devleti Koalisyonu’nun stratejisi
Nuri el-Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu, bu düzenlemeyi Sudani’nin gücünü dengelemek için bir fırsat olarak değerlendiriyor. Ancak, koalisyonun içinde bile bu değişikliklere karşı çıkan görüşler mevcut.
Kanun Devleti Koalisyonu Sözcüsü Akil el-Fetlavi, değişikliğin “daha adil bir seçim sistemi ve daha geniş temsiliyet sağlayacağını” iddia ediyor.
Muhalefet ise bunun büyük partilere avantaj sağlayan siyasi bir manevra olduğunu savunuyor.
Siyasi ve anayasal sorunlar
Muhalefet milletvekillerinin büyük bir kısmı, seçim yasası değişikliklerinin asıl amacının Sudani’yi hedeflemek olduğunu düşünüyor.
Milletvekili Muhammed el-Halidi, “Bu düzenleme, güçlü siyasi figürlerin seçim şansını doğrudan kısıtlamayı hedefliyor. Ancak hükümet yetkililerinin istifa zorunluluğu anayasal olarak mümkün değil. Bunun yerine, devlet kaynaklarının kötüye kullanımını önleyen yasaların çıkarılması gerekir.” şeklinde eleştirilerini dile getirdi.
Seçim kanununda tarihsel perspektif
Irak seçim sistemi, 2003’teki ABD işgalinden bu yana sürekli revizyonlardan geçti. 2005’teki ilk parlamento seçiminden beri, yasa genellikle büyük siyasi blokların çıkarlarını gözeterek düzenlendi.
2021 seçimlerinde uygulanan çoklu seçim bölgesi sistemi, bağımsız adaylar ve küçük partiler için daha fazla şans sağlamıştı. Ancak 2023’teki değişikliklerle, büyük partilerin ağırlığını artıran Sainte-Laguë yöntemi geri getirildi.
Yeni öneri, bu yöntemi daha da güçlendirerek büyük siyasi bloklara daha fazla avantaj sağlamayı amaçlıyor. Bu durum, ülkedeki siyasi istikrarsızlığı artırarak seçimlere olan güveni zedeleyebilir.
Analiz ve gelecek senaryoları
Seçim yasasında planlanan değişiklikler, Irak’taki siyasi dengeleri yeniden şekillendirebilir.
Bu düzenlemelerin kabul edilmesi durumunda:
1. Sudani’nin seçim şansı azalabilir: Popülerliği yüksek olsa da, bireysel oy gücünü partisine yansıtamaması seçim sonuçlarını doğrudan etkileyebilir.
2. Küçük partiler ve bağımsız adaylar dışlanabilir: Büyük siyasi bloklar daha güçlü hale gelecek ve küçük partilerin temsil şansı azalacaktır.
3. Siyasi gerilim artabilir: Değişikliklerin Sudani’yi hedef aldığı algısı, siyasi kutuplaşmayı artırarak hükümet karşıtı gösterileri tetikleyebilir.
Irak siyasetinde seçim yasası tartışması, sadece teknik bir değişiklik değil, siyasi güç dengesini değiştirecek önemli bir hamle olarak değerlendiriliyor.
Bu süreçte muhalefetin ve halkın tepkisi, düzenlemelerin kaderini belirleyecek en önemli faktör olacaktır.
News
