Uçak, tren veya araba yolculukları, bazı kişilerde yoğun bir endişe duygusu yaratabilir.
Hareket hastalığı, beynimizin gözlerimizden gelen görsel bilgiler ile vücudumuzdan gelen duyusal bilgiler arasında bir uyumsuzluk algıladığında ortaya çıkar.
Örneğin, seyahat sırasında oturduğumuzda, vücudumuz fiziksel olarak hareketsiz olsa da, gözlerimiz çevremizdeki nesnelerin hareket ettiğini algılar.
Hareket hastalığından etkilenen kişiler, bu çelişkili mesajlara mide bulantısı, baş dönmesi ve genel bir rahatsızlık hissiyle yanıt verirler.
Bazı kişiler, şiddetli semptomlara maruz kaldıkları için uzun yolculuklardan tamamen kaçınmak zorunda kalırlar. Birçoğu da etkili bir çözüm arayışında bulunur.
Peki, hareket hastalığına tam olarak ne sebep olur ve nasıl önlenebilir?
Hareket hastalığına ne sebep olur?
Hareket hastalığı, beynimizin vücudumuzdan gelen duyusal sinyalleri nasıl işlediğiyle yakından ilgilidir.
Beynimiz, vücudumuzun hareket ve pozisyonuyla ilgili olarak iç kulaktan, kaslardan, tendonlardan ve eklemlerdeki proprioseptif reseptörlerden sürekli olarak duyusal bilgiler alır.
İç kulak, denge merkezimizdir. Vestibüler sistem adı verilen bir ağın parçasıdır.
Bu sistem, üç çift yarı dairesel kanal ve sakkül ile utrikül adı verilen iki keseden oluşur. Bu yapılar, vücudumuzun hareketi ve pozisyonu hakkında beyne bilgi gönderir.
Yarı dairesel kanallar, başımızı çevirdiğimizde hareket eden bir sıvı taşır, böylece başımızın hareket yönlerini algılar.
Ancak, gözlerimiz bir şey görürken, kaslarımız başka bir şey hisseder ve iç kulağımız da farklı bir şey algılarsa, beynimiz karmaşık mesajlar almaya başlar. Bu duyusal uyumsuzluk, hareket hastalığına sebep olur.
Örneğin, bir arabada seyahat ederken, nesneler görüş alanımıza girer ve çıkar, bu da gözlerimizin beynimize hareket ettiğimize dair bir mesaj göndermesini sağlar.
Ancak, iç kulağımız ve kaslarımızdaki sinir uçları, hala oturduğumuzu ve dolayısıyla hareketsiz olduğumuzu hisseder, bu da çelişkili mesajlara yol açar.
Bir uçakta veya gemide, tam tersi olabilir: İç kulağımız ve kaslarımız hareketi algılar, ancak ufuk sabit görünür.
Sonuç olarak, mide bulantısı, baş ağrıları, genel rahatsızlık ve yön kaybı yaşanır.
Hareket hastalığının belirtileri neler?
Hareket hastalığı semptomları genellikle yavaş yavaş başlar ve hareket devam ettikçe kötüleşir.
Belirtiler şunlardır:
Genellikle, belirtilerin ortadan kalkması 20 dakika sürer.
Ancak şiddetli belirtilerde, bu süre 24 saate kadar uzayabilir.
Hareket hastalığı kimlerde daha sık görülür?
Hareket hastalığı herkesi etkileyebilir, ancak 2 ila 12 yaş arası çocuklar, hamile kadınlar ve migren öyküsü olan kişiler daha yatkındır.
Bebekler neredeyse hiç hareket hastalığından etkilenmez. Londra’daki Westminster Üniversitesi’nde Uygulamalı Psikoloji Profesörü John Golding, bunun muhtemelen beynin henüz göz ve kulak arasındaki ilişkiye uyum sağlamamış olmasından kaynaklandığını söylüyor.
Hareket hastalığında genetik faktörler de rol oynar. Prof. Golding, hastalıktan muzdarip kişilerin %65’inin bu durumu ailesinden miras aldığını belirtiyor.
Belirtiler nasıl önlenebilir?
Önlem almak, her zaman tedaviden daha iyidir.
Hareket hastalığını önlemeye yardımcı olabilecek bazı ipuçları şunlardır:
Seyahatten önce:
Seyahat sırasında:
Zencefil
Bazı çalışmalar, tablet, bisküvi veya çay şeklinde tüketilen zencefilin kusmayı ve baş dönmesini azaltabileceğini gösteriyor.
Ancak Prof. Golding, çalışmalar arasında farklılıklar olduğunu vurguluyor.
Zencefilin işe yaradığı durumlarda, bunun “etkin bileşeninin bağırsakları sakinleştirmeye yardımcı olmasıyla” ilgili olduğunu belirtiyor. Yani, hareket hastalığını doğrudan durdurmuyor, ancak daha iyi hissetmenizi sağlıyor.
Kontrollü nefes
Kontrollü nefes, sabit ve normal bir hızda nefes almak anlamına gelir.
Prof. Golding, sabit nefesin, hareket hastalığı ilaçları almak kadar etkili olduğunu söylüyor. Ayrıca, ücretsizdir ve yan etkisi yoktur.
Prof. Golding’e göre, nefes, beynin odağının değişmesine yardımcı olurken, mide bulantısının azaltılmasını sağlar.
Akupresür ve bileklikler
Bu yöntemlerin, akupresür noktalarına basınç uygulayarak çalıştığı iddia ediliyor.
Ancak birçok çalışma, bunların çoğu kişide etkili olmadığını gösteriyor.
İlaç
Hareket hastalığı ilaçları, hastalığı tedavi etmekten ziyade semptomları önlemek için kullanılır.
İlaçların kana karışması için, yolculuktan 30 ila 60 dakika önce alınmaları önerilir.
Öte yandan, hareket hastalığı önleyici bantlar, içlerindeki ilacın cilt yoluyla emildiği için, haplardan daha yavaş etki eder. Bu nedenle, yolculuktan yaklaşık 10 saat önce takılmaları gerekir.
İlaçların yaş sınırına dikkat edilmesi gerektiği belirtiliyor.
Sağlık
News
