“`html
ABD Başkanı Donald Trump, dört yıllık aradan sonra Beyaz Saray’a dönüşünün ardından, seçim kampanyasında sıkça dile getirdiği gibi, doğum hakkıyla vatandaşlık uygulamasını sona erdirmeyi hedeflediğini açıkladı.
Göreve başladığı 20 Ocak’ta doğum yoluyla vatandaşlığı düzenleyen bir başkanlık kararnamesi imzalayan Trump’ın bu kararın detaylarını henüz paylaşmadığı biliniyor.
ABD Anayasası’nın 1868 yılında yapılan 14. değişikliğiyle eklenen doğum hakkıyla vatandaşlık, ABD topraklarında doğan herkese otomatik olarak ABD vatandaşlığı sağlıyor.
Anayasanın 14. değişikliğinin ilk maddesi, “ABD’de doğan veya ABD uyruğuna geçmiş ve ABD yetkisine tabi olan herkes, ABD’nin ve ikamet ettikleri eyaletin vatandaşıdır” şeklindedir.
Birçok ABD’li hukukçu, Trump’ın bir anayasa maddesini başkanlık kararnamesiyle geçersiz kılamayacağını vurguluyor. Anayasada değişiklik yapmak için Temsilciler Meclisi ve Senato’da üçte iki çoğunluk, ardından eyaletlerin dörtte üçünün onayı gerekiyor. Bu durum son 53 yılda sadece bir kez yaşandı.
Peki, dünya genelinde hangi ülkeler doğum hakkıyla vatandaşlık veriyor?
Doğum hakkıyla vatandaşlık (jus soli), bir ülkenin sınırları içinde doğan her çocuğa, ebeveynlerinin vatandaşlığına bakılmaksızın, o ülkenin vatandaşlığı hakkı tanır. World Population Review verilerine göre, 33 ülke “sınırsız”, 30’dan fazla ülke ise “sınırlı” doğum hakkıyla vatandaşlık sağlıyor.
“Sınırsız” doğum hakkıyla vatandaşlık (jus soli) veren ülkeler:
ABD, Antigua ve Barbuda, Arjantin, Barbados, Belize, Bolivya, Brezilya, Çad, Dominika, Ekvador, El Salvador, Fiji, Grenada, Guatemala, Guyana, Honduras, Jamaika, Kanada, Kosta Rika, Küba, Lesotho, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay, Peru, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Tanzanya, Trinidad ve Tobago, Tuvalu, Uruguay ve Venezuela.
Bunlara ek olarak, 30’dan fazla ülke belirli koşullar altında doğum hakkıyla vatandaşlık imkanı sunuyor.
Fransa, Almanya, İsveç, Birleşik Krallık, Hollanda ve Lüksemburg gibi ülkelerde, doğumun o ülkede gerçekleşmesinin yanı sıra, ebeveynlerden birinin vatandaşlığı veya ülkede belirli bir süre yasal ikamet şartı aranabiliyor.
“Sınırlı” doğum hakkıyla vatandaşlık veren ülkeler:
Almanya: Ebeveynlerden birinin Almanya’da kalıcı oturma izni olması ve en az 8 yıl yaşaması şartıyla.
Avustralya: Ebeveynlerden birinin vatandaş veya kalıcı oturma izni sahibi olması veya çocuğun 10 yıldır ülkede yaşaması şartıyla.
Birleşik Krallık: Ebeveynlerden birinin İngiliz vatandaşı veya yasal oturma izni sahibi olması veya çocuğun 10 yaşına kadar ülkede yaşaması şartıyla.
Belçika: Ebeveynlerden birinin Belçika’da doğmuş olması ve 10 yıl veya çocuğun doğumundan 5 yıl önce ülkede yaşaması şartıyla.
İrlanda: Ebeveynlerden birinin İrlanda veya Britanya vatandaşı olması veya son dört yılın üçünde yasal oturma iznine sahip olması şartıyla.
Hollanda: Çocuğun doğduğu tarihte ebeveynlerden birinin vatandaş olup ülkede yaşaması veya büyükanne/büyükbabanın, ebeveynin doğum tarihinde asıl ikametgahının ülkede bulunması şartıyla.
İtalya: Anne ve babanın soyunun vatandaş olması veya çocuğun 18 yaşına kadar ülkede yaşaması şartıyla.
Fransa: Ebeveynlerden birinin Fransız vatandaşı veya Fransa’da doğmuş olması veya çocuğun 18 yaşına kadar ülkede yaşaması şartıyla.
İspanya: Ebeveynlerden birinin İspanya’da doğmuş olması veya ebeveynlerin vatansız olması şartıyla.
İsveç: Ebeveynlerden birinin vatandaş olması (1 Nisan 2015’ten önce doğan çocuklar için).
Lüksemburg: Ebeveynlerden birinin ülkede doğmuş olması veya çocuğun 12 yaşından sonra 5 yıl ülkede yaşaması şartıyla.
Finlandiya: Annenin vatandaş olup ülkede doğmuş olması veya babanın vatandaş olup anneyle evli olması şartıyla.
Portekiz: Çocuğun başka bir uyruğu olmaması veya çocuğun vatandaşlık başvurusunda bulunması ve ebeveynlerden birinin çocuğun doğumundan önce en az 2 yıl Portekiz’de yaşaması şartıyla.
Yunanistan: Ebeveynlerin 5-10 yıldır Yunanistan’da yaşaması ve çocuğun okul öncesi eğitime gitmesi veya çocuğun başka bir uyruğunun olmaması/bilinmemesi şartıyla.
Yeni Zelanda: Ebeveynlerden birinin vatandaş veya kalıcı oturma izni sahibi olması veya çocuğun vatansız olması şartıyla.
İsrail: İsrail’de doğmuş ve başka bir vatandaşlığı olmayan çocuklar, 18-21 yaşları arasında İsrail vatandaşlığına başvurabilir.
Hindistan: Bir ebeveynin vatandaş ve diğerinin vatandaş veya yasal göçmen olması şartıyla.
Japonya: Vatansız veya kimliği belirsiz ebeveynlerden doğmuş olması şartıyla.
Mısır: Ebeveynlerden birinin Mısır’da doğmuş olması şartıyla.
İran: Ebeveynlerden birinin İran’da doğmuş olması şartıyla.
Tayland: Ebeveynlerin en az 5 yıldır ülkede yasal olarak ikamet etmesi şartıyla.
Güney Afrika: Ebeveynlerin vatandaş veya kalıcı oturma izni sahibi olması şartıyla.
Kolombiya: Ebeveynlerden birinin vatandaş veya kalıcı oturma izni sahibi olması şartıyla.
Sudan: Babanın Sudan’da doğmuş olması şartıyla.
Fas: Ebeveynlerin Fas’ta doğmuş olması şartıyla.
Ukrayna: Ebeveynlerin Ukrayna’da mülteci statüsünde olması veya çocuğun vatansız olması şartıyla.
Malezya: Ebeveynlerden birinin vatandaş veya kalıcı oturma izni sahibi olması şartıyla.
Tayvan: Ebeveynlerin Tayvan vatandaşı olması veya ebeveynlerin vatansız olması şartıyla.
Kamboçya: Ebeveynlerin yasal olarak Kamboçya’da yaşaması şartıyla.
Tunus: Babanın ve büyükbabanın Tunus’ta doğmuş olması. Çocuğun 20 yaşından önce vatandaşlık başvurusunda bulunması gerekiyor.
Moğolistan: Ebeveynlerin geçerli ikametgah sahibi olması veya kimliğinin belirsiz olması. Çocuğun 16 yaşından önce vatandaş olması gerekiyor.
“`
News
