Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden astronom Arthur Briaud’nun yönettiği ekip, Ay’ın manyetik alanının gelişimine dair önemli ipuçları sağlayan, Ay’ın iç çekirdeğinin varlığını gösteren bulgulara ulaştıklarını açıkladı. Bu keşif, Güneş Sistemi’nin ilk milyar yılında gerçekleşen yoğun bombardıman hakkında önemli bilgiler sunuyor.
Güneş Sistemi’ndeki cisimlerin iç yapılarını incelemenin en etkili yöntemi sismik verilerin kullanılmasıdır.
Bir gezegenin veya uydunun içinden geçen ve maddelerle etkileşerek yansıyan depremlerden kaynaklanan akustik dalgaların davranışı, bilim insanlarının bu gök cisimlerinin iç yapısının detaylı bir haritasını oluşturmalarına olanak tanır.
Apollo görevleri sırasında toplanan Ay sismik verilerine sahibiz, ancak bu verilerin çözünürlüğü, iç çekirdeğin yapısını tam olarak belirlemek için yeterli değil.
Sıvı bir dış çekirdeğin varlığını bilmemize rağmen, bu dış çekirdeğin nelerden oluştuğu hala tartışılmaktadır.
Apollo verileri, hem katı bir iç çekirdek hem de tamamen sıvı bir çekirdek modeliyle uyumlu sonuçlar veriyor.
Ay’ın çekirdeği Dünya’nınkine benziyor
Ekip, Ay’ın manto katmanında meydana gelen aktif bir devrilme (overturn) modelinin, Ay hakkındaki mevcut bilgilerimizle uyumlu olduğunu keşfetti.
Bu model, Ay’ın içinde daha yoğun maddelerin çekirdeğe doğru hareket ettiğini ve daha az yoğun maddelerin yüzeye doğru yükseldiğini gösteriyor.
Bu hareketin, Ay’daki bazı volkanik bölgelerde bulunan belirli elementlerin varlığını açıklamak için uzun süredir önerilen bir mekanizma olduğu biliniyor. Ekibin araştırması, bu teoriyi destekleyen yeni kanıtlar sunuyor.
Ayrıca, Ay’ın çekirdeğinin Dünya’nınkine çok benzediğini buldular. Dışta sıvı bir tabaka ve içte katı bir çekirdek bulunuyor.
Modellemelerine göre, dış çekirdeğin yarıçapı yaklaşık 362 kilometre ve iç çekirdeğin yarıçapı yaklaşık 258 kilometredir. Bu, Ay’ın toplam yarıçapının yaklaşık %15’ine tekabül eder.
Ekip, iç çekirdeğin yoğunluğunun yaklaşık 7.822 kilogram/metreküp olduğunu da tespit etti. Bu değer, demirin yoğunluğuna oldukça yakındır.
Ay’ın oluşumundan kısa bir süre sonra güçlü bir manyetik alana sahip olduğunu, ancak bu alanın yaklaşık 3,2 milyar yıl önce zayıflamaya başladığını biliyoruz. Bu tür bir manyetik alan, çekirdek içindeki hareket ve konveksiyon tarafından üretilir, bu nedenle Ay’ın çekirdeğinin yapısı, manyetik alanın nasıl ve neden kaybolduğu konusunda büyük önem taşıyor.
İnsanlığın Ay’a geri dönme planları göz önüne alındığında, bu bulguların sismik olarak doğrulanmasını görmek için çok uzun süre beklemek zorunda kalmayabiliriz.
Araştırma Nature dergisinde yayınlandı.
News
