“`html
Dünya Demokrasi Endeksi’nde 22. sırada yer alan Güney Kore, Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’ün ani sıkıyönetim kararı ve ordunun siyasi faaliyetleri yasaklamasıyla sarsıldı. Bu beklenmedik adım, ülkede büyük bir şok etkisi yarattı.
Yoon’a yönelik istifa çağrıları hızla artarken, Güney Kore’deki iktidar ve ana muhalefet partisi ortak bir karar alarak parlamentoda sıkıyönetimi engellemeyi başardı. Devlet başkanının koltuğu giderek daha tehlikede.
Güney Kore’nin bu olağanüstü olayının ardından, ülkenin siyasi yapısına daha yakından baktık.
Yarı Başkanlık Sistemi
Güney Kore, Devlet Başkanı’nın yürütme yetkisini elinde tuttuğu, temsili bir demokratik cumhuriyet ve çok partili bir sistemle yönetiliyor. Bu yarı başkanlık sistemi, ülkenin siyasi yapısının temelini oluşturuyor.
Ülkenin siyasi yapısı, Devlet Başkanı, Başbakan ve bakanlardan oluşan bir yürütme, 300 üyeli bir parlamentodan oluşan bir yasama ve Yüksek Mahkeme liderliğindeki üç kademeli bir yargıdan oluşuyor.
Güney Kore’nin üçlü güç ayrılığı modeli, yasama, yürütme ve yargı organlarının bağımsızlığını amaçlıyor.
Yürütme yetkisi hükümette, yasama yetkisi hem hükümette hem de Ulusal Meclis’te yer alırken, yargı bağımsız olarak Yüksek Mahkeme, temyiz mahkemeleri ve Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülüyor.
Devlet Başkanı Seçimi
Güney Kore Devlet Başkanı, beş yıllık tek bir dönem için doğrudan halk oylamasıyla seçiliyor. Başkan aynı zamanda Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanı olup, geniş yürütme yetkilerine sahip.
Başbakan, Devlet Başkanı tarafından atanır ancak parlamento onayına ihtiyaç duyar. Devlet Başkanı kabineyi atar ve parlamento onayıyla hükümete başkanlık eder.
Yoon Suk Yeol, Mayıs 2022’de göreve başladı ve yaklaşık 2,5 yıllık görev süresi kaldı.
Ulusal Meclis’in Yapısı
300 üyeden oluşan Ulusal Meclis, dört yıllık bir dönem için seçiliyor. 253 üye tek kişilik seçim bölgelerinden, 47 üye ise oransal temsil sistemiyle seçiliyor.
Ana muhalefet partisi olan Kore Demokratik Partisi, 190 sandalye ile Meclis’teki en büyük parti konumunda.
Askeri Vesayetten Demokrasiye Geçiş
1948’den bu yana, Güney Kore anayasası beş büyük revizyondan geçti. Mevcut Altıncı Cumhuriyet, 1988’deki son büyük revizyonla başladı. 1987 Haziran Demokratik Hareketi’ne kadar ülke, askeri otoriter bir rejim altında yönetildi.
Toplanma, örgütlenme, ifade, basın ve din özgürlüğü ciddi şekilde kısıtlanmış, siyasi muhalefet bastırılmış ve sivil haklar ihlal edilmişti. Özgürce seçilmiş liderler yoktu.
Ancak, demokratik parlamenter döneminde bile yapısal sorunlar devam etti. Özellikle Kore İletişim Komisyonu (KCC) aracılığıyla medya üzerindeki devlet müdahalesi ve muhafazakar medya patronları, gazetecilerin bağımsızlığını kısıtladı.
Siyasi ifade özgürlüğü, benzer demokrasilerin gerisinde kaldı. Katı seçim ve kampanya finansmanı düzenlemeleri, siyasi ifadeyi ve özgür seçimleri engelledi. Bu durum, Güney Kore’nin güçlü başkanlık sistemine ve zayıf parti yapısına bağlanıyor.
Ayrıca, sağ-sol ideolojik ayrımı Güney Kore siyasetinde derin bir şekilde kök salmış durumda.
Devlet Başkanları ve Krizler
Yoon Suk Yeol’ün başarısız sıkıyönetim girişimi, istifası için güçlü bir baskı yarattı ve olası hukuki süreçleri gündeme getirdi.
Ancak Yoon, Güney Kore tarihindeki ilk krizle karşı karşıya kalan devlet başkanı değil.
2013-2017: Park Geun-hye
2013’te seçilen Park Geun-hye, 2017’de görevi kötüye kullanma, rüşvet ve devlet sırlarını ifşa etme suçlamalarıyla tutuklandı. Mahkeme tarafından suçlu bulunarak uzun hapis cezasına çarptırıldı.
Park, 24 yıl hapis ve 16 milyon dolar para cezasına mahkum edildi. Yüksek Mahkeme, 20 yıllık hapis cezasını onayladı.
2008-2013: Lee Myung-bak
Park’tan önceki Devlet Başkanı Lee Myung-bak da rüşvet ve görevi kötüye kullanma suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı. 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı, ancak daha sonra Yoon Suk Yeol tarafından affedildi.
2003-2008: Roh Moo-hyun
Roh Moo-hyun’un ailesi ve yardımcıları hakkındaki yolsuzluk iddiaları, kendisine yöneltilen rüşvet suçlamalarıyla sonuçlandı. Soruşturma, Roh’un ailesini ve çevresini kapsadı.
1980-1988: Chun Doo-hwan / 1988-1993: Roh Tae-woo
1979 darbesinin lideri Chun Doo-hwan ve halefi Roh Tae-woo, yolsuzluk ve darbeyle ilgili suçlamalarla yargılandı. Her ikisi de uzun hapis cezalarına çarptırıldı ancak daha sonra affedildi.
“`
News
