Kars’taki Ani Örenyeri’nde, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan arkeolojik kazılarda, Büyük Selçuklu dönemine ait bir erzak deposu keşfedildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Geleceğe Miras Projesi’nin önemli bir parçası olan Ani, Anadolu’nun ilk Türk-İslam şehri olarak kabul ediliyor. Kazılarda ortaya çıkarılan depoda, yaklaşık 1,5 metre yüksekliğinde ve konik kürevi formda 8 adet küp bulundu. Bu keşfe ek olarak, Orta Çağ mitolojisinde cenneti simgeleyen tavus kuşu motifli bir kase parçası da deponun içinde bulundu ve büyük bir dikkat çekti.
ERMENİSTAN SINIRINDA BİR HAZİNE
Kars merkezine 42 kilometre uzaklıkta ve Türkiye-Ermenistan sınırında bulunan Ani Örenyeri, binlerce yıldır farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış, tarihin en değerli hazinelerinden biri olarak kabul ediliyor. Temmuz 2016’da UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine 16’ncı sırada yer alan Ani, Kars’ın Ani Köyü sınırları içerisinde, Arpaçay suyunun batı yakasında yer alıyor. Volkanik bir tüf tabakası üzerine kurulmuş olan Orta Çağ şehri, Anadolu’ya İpek Yolu üzerinden girişte ilk konaklama merkezi ve önemli bir ticaret merkezi olarak biliniyor. Şehrin zenginliği büyük ölçüde bu konumundan kaynaklanıyor. Ani’nin en eski tarihine ise M.Ö. 3. Bin yıla kadar uzandığı düşünülüyor.
ANADOLU’DA İLK TÜRK-İSLAM ŞEHRİ
9. yüzyılın başlarında Bagratlı Hanedanlığı’nın yönetimi altında kuruluş dönemini yaşayan Ani, bu dönemde inşa edilen çok sayıda kilise ve şapelle birlikte önemli bir dini merkez haline geldi. 1044 yılına kadar süren bu dönem, Ani’nin kuruluşunu simgeliyor. 1044-1064 yılları arasında ise Bizans hakimiyetine girerek kısa süreli bir fetret dönemi yaşadı. Şehrin yükseliş dönemi ise Büyük Selçuklular’ın hakimiyetiyle başladı. Sultan Alparslan, 16 Ağustos 1064 tarihinde şehri fethetti. Bu fetihle birlikte Ani, siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan büyük bir sıçrama yaşadı ve yüz bini aşan nüfusu ile adeta bir metropol haline geldi. Ani, bu fetihle birlikte Türklerin Anadolu’ya açılan ilk kapısı oldu. Bu durum, Ani’yi hem Anadolu’daki Türk-İslam tarihinin başlangıç noktası hem de bu dönemde inşa edilen eserler ile Anadolu’daki Türk-İslam şehirciliğinin ve mimarisinin başlangıç noktası olarak konumlandırıyor. Sultan Alparslan tarafından camiye dönüştürülen şehrin en büyük kilisesi olan Katedral, Anadolu’daki ilk fetih camisi olma özelliğine sahip. Türklerin Anadolu’da inşa ettiği ilk cami olan Ebu’l Menüçehr Camii (Ani Ulu Camii) ise kentteki Selçuklu eserlerinin en önemli örneğidir. 2024 yılında gün yüzüne çıkarılan Türklerin Anadolu’da inşa ettiği ilk Kaya Mescit, dünyadaki ilk suda doğumun gerçekleştiği Büyük Hamam, Anadolu’daki ilk Türk-İslam Mezarlığı ve buradaki sekizgen gövdeli Selçuklu kümbet kalıntısı; Ani’deki Türk-İslam mimarisine ait diğer önemli örneklerdir.
KAZI ÇALIŞMALARI 2019 YILINDA BAŞLADI
Yaklaşık 100 hektarlık yüzölçümü ve yaklaşık 5 kilometrelik dış surlarıyla Türkiye’nin en büyük arkeolojik kazı alanı olan Ani’deki kazı ve koruma çalışmaları, 2019 yılından itibaren Cumhurbaşkanlığı kararlı kazı olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Kafkas Üniversitesi işbirliğiyle yürütülüyor. Sanat Tarihçisi Doç. Dr. Muhammet Arslan başkanlığında devam eden çalışmaların 2024 yılı sezonunda, sekiz farklı üniversiteden yaklaşık 35 kişi yer alıyor. Bilim adamları ve lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyindeki öğrencilerden oluşan kazı ekibi, başta sanat tarihçileri olmak üzere arkeologlar, mimarlar, restoratör mimar ve restoratörlerden oluşan disiplinler arası bir çalışma yürütüyor.
ERZAK DEPOSU VE DİĞER BULUNTULAR BÜYÜK HEYECAN YARATTI
Selçuklu Çarşısı, Selçuklu Konutları, Batı Aşot Surları ve Aşot Surları Doğu Burcu’ndaki Selçuklu kümbet kalıntılarında çalışmalar devam ediyor. Bagratlı Hanedanlığı zamanında inşa edilen ve Ani’nin ilk dış surları olan Aşot Surları’nın kuzeyine Selçuklular zamanında eklenen mekanların kazıları, Selçuklular’a ait bir erzak deposunun gün yüzüne çıkarılmasını sağladı. Kuzey-güney doğrultusunda 5,30 x 1,87 metre ölçülerindeki taş deponun içindeki pişmiş topraktan yapılmış seramik küpler dikkat çekici.
Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, deponun Büyük Selçuklular devrine ait olduğunu ve sekiz adet pitos adı verilen küp bulduklarını belirtti. Arslan ayrıca küplerin yaklaşık 1,5 metre yükseklikte olduğunu ve ağız çaplarının ortalama 50 santim civarında olduğunu ifade etti. Deponun içinde ayrıca tavus kuşu figürlü bir kase parçası da keşfedildi. Kazı Başkanı Arslan, tavus kuşunun Orta Çağ İslam ikonografisinde cennet kuşu olarak nitelendirildiğini ve cenneti sembolize ettiğini söyledi.
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Güncel
Kültür Sanat Selçuklu Örenyeri Kültür Unesco Güncel Miras Dünya Kars
”
News
