Edirne’de Deve Kuşu Yumurtası Geleneği Devam Ediyor
Edirne'nin tarihi Arasta ve Alipaşa çarşılarında, Osmanlı döneminden kalma bir gelenek yaşatılıyor: Deve kuşu yumurtası asmak. Esnaf, bu yumurtaların haşereleri uzak tuttuğuna inanıyor. Trakya Üniversitesi'nden emekli sanat tarihçisi Prof. Dr. Engin Beksaç, deve kuşu yumurtasının haşere kovucu özelliğine ek olarak, mimaride koruyucu tılsım olarak da kullanıldığını belirtiyor.
16'ncı yüzyıldan kalma bu çarşıların esnafı, yaklaşık 7 yıl önce böcek ve örümceklerle başa çıkmak için Osmanlı geleneğine uygun olarak deve kuşu yumurtası temin etti. Bu geleneksel yöntemin etkili olduğuna inanan esnaf, yumurtaları çarşının tavanına astı. Yaklaşık 7 yıldır orada asılı duran deve kuşu yumurtalarının tarihi bir geleneğin parçası olduğunu belirten Prof. Dr. Beksaç, bu yumurtaların mimaride koruyucu bir tılsım olarak da kullanıldığını vurguluyor.
'KULLANIM OSMANLI DÖNEMİNDEN ÖNCEYE DAYANIYOR'
Deve kuşu yumurtasının kullanımının Osmanlı döneminden önceye dayandığını vurgulayan Prof. Dr. Beksaç, "Bu gelenek çok eski zamanlara dayanıyor. Tarihlenmesi bile zor olan çağlarda deve kuşu yumurtasının kullanımı var. 16-17'nci yüzyıllarda kullanımı yeni bir şey değil. Akdeniz çevresinden Hindistan'a kadar pek çok eski uygarlıkta deve kuşu yumurtası kullanımı gözlemlenmiş. Arkeolojik kazılarda erken dönem insan kalıntıları arasında bile deve kuşu yumurtaları bulunmuş. Genellikle haşereleri uzaklaştırmak için kullanıldığı düşünülüyor. Özellikle çürümüş deve kuşu yumurtalarının haşereleri yok ettiği ve uzaklaştırdığına dair bir inanış var ve Osmanlı döneminde de bu inanış devam etmiş." diyor.
Deve kuşu yumurtalarının sadece haşere kovucu olarak değil, koruyucu olarak da kullanıldığını belirten Prof. Dr. Beksaç, "Mimaride koruyucu tılsım olarak kullanıldığını da biliyoruz. Örneğin, yumurta biçiminde porselen veya taştan yapılmış nesnelerin asılı olduğu görülebiliyor. Bu, haşere kovucu kullanımından çok koruyucu tılsım kullanımına işaret ediyor. Ancak halk arasında genel inanış, örümcekler başta olmak üzere tüm haşereleri uzaklaştırdığı yönünde." diye ekliyor.
'DÜNYANIN ÇOK YERİNDE BU İNANIŞ VAR'
Prof. Dr. Engin Beksaç, çarşı esnafının da deve kuşu yumurtalarının koruyucu özelliğine inandığını belirterek, "Arasta Çarşısı'nda çok eski bir geleneğin devam ettiğini görüyoruz. Çok yeni bir şey olmasına rağmen, eski inanç ve geleneklerin bir yansıması olarak günümüze kadar gelmiş. İlginç bir şekilde, koruyucu özelliği olduğuna dair bir inanç dünyanın pek çok yerinde mevcut. Deve kuşu yumurtasının bulunduğu her yerde bu inanış görülüyor. Buradaki esnaf da muhtemelen geçmişte gördükleri örneklerin hatırlamasıyla bu geleneği devam ettiriyor." ifadelerini kullanıyor.
'ÇARŞIDA ÖRÜMCEK AĞI KALMADI'
Arasta Çarşısı esnaflarından Mehmet Üstün, deve kuşu yumurtasının özelliğine değinerek, "Eskiden camilerde örümcek ağı oluşmasını önlemek için deve kuşu yumurtası asılırdı. Özelliği bozuk olmasıydı. Biz de aynı amaçla, örümcekleri uzaklaştırmak için asıyoruz. Yani bir anlamda geleneği devam ettiriyoruz. İnternetten öğrendik ki işe yarıyor. Çarşı büyük ve tavanları yüksek, temizliği zor. Bu anlamda bize yardımcı oluyor. Elbette belli bir süre sonra özelliğini yitiriyor ve yenilenmesi gerekiyor. Yaklaşık 7 yılda bir yenilenmesi lazım. En son 7 yıl önce takmıştık ve artık yenilememiz gerekiyor çünkü son zamanlarda bazı yerlerde örümcek ağı görmeye başladık." diyor.
'HAŞERELERDEN KURTULDUK'
Esnaf Ercan Ere ise çarşının temizliği konusunda da yumurtanın işlerine yaradığını belirterek, "Eskiden daha çok örümcek ve haşere vardı ama şu an yok. Nasıl bir etkisi varsa, yumurtanın kokusu bir salgı yapıyormuş ve bu yüzden hiçbir haşere gelmiyormuş. Temizlemesi çok zor bir yer. Kapalı bir yer olduğu için zahmetli oluyor. Böcekler olduğu için camlarda çok birikiyorlar. Daha önce temizlerken arkadaşlarımız da düşüp yaralandı. Artık bu sayede hem bu dertten kurtulduk hem de haşerelerden kurtulduk." diye konuşuyor.
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Güncel