Devrim Erbil, Türk Halıcılığını Tanıtmak İçin Halı Müzesi Açmayı Planlıyor
Usta ressam Devrim Erbil, Türk halıcılığının uluslararası alanda daha geniş bir kitleye ulaşması için büyük bir halı müzesi kurma hayalini dile getirdi. Bu müzenin İstanbul veya Ankara gibi önemli şehirlerden birinde yer alması planlanıyor.
Ankara'da Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği Kültür Yolu Festivali kapsamında, ATO Congresium'da GESAV (Geleneksel Türk El Sanatları Vakfı) tarafından "Asya'dan Anadolu'ya Türk El Halısı" adlı bir sergi açıldı.
Bu sergide ziyaretçiler, geleneksel Türk halılarının yanında Devrim Erbil'in resimlerinden birebir dokunmuş 8 adet ipek halıyı da inceleme fırsatı buldu.
Sergide AA muhabirine konuşan Devrim Erbil, Uşak doğumlu olmasının halıya olan ilgisinde büyük rol oynadığını belirtti. Çocukluğunda Uşak'ta halı dokuyanları görmesinin kendisinde unutulmaz izler bıraktığını ifade eden sanatçı, Uşak evlerinde halı tezgahlarının her zaman mevcut olduğunu ve özellikle halasının düğününde hediye olarak yolladığı bir halıyı hala sakladığını söyledi.
Anadolu'yu dolaştıkça Türkiye'de "halı mucizesi"yle karşılaştığını belirten Erbil, her bölgenin kendine özgü renkler, kompozisyonlar ve olağanüstü bir teknikle bezenmiş halılar yarattığını vurguladı. Sanat yolculuğuna başladığında halının gerçek değerini anladığını söyleyen Erbil, dünyanın büyük müzelerinde çağdaş sanatçıların eserlerinin halılara dokunmuş olarak sergilendiğini fakat Türk sanatçılarının halıları neden küçümsediğini ve neden yeterince tanımadığını sorguladı.
Erbil, Nakkaş Osman'ın hattıyla ressam Mondrian'ın resmini aynı seviyede gördüğünü, hatta Nakkaş Osman'ın Mondrian'dan 3 yüzyıl önce yaşamış olmasına rağmen Mondrian'ın aslında onun eserlerini biraz süslemiş olduğunu ifade etti. Batı sanatının birçok akımının Osmanlı sanatından etkilendiğini ve bir sezinlemenin olduğunu belirtti.
Hat, halı ve kilim sanatının tüm Türkiye'ye yayılmış olmasının önemini vurgulayan Erbil, halı tekniğiyle resimlerin nasıl duracağını merak ettiğini ve el halıcılığının bu topraklara özgü bir teknik ve işçiliğin sonucu olduğunu söyledi. Bu sanatı tanıtmanın ve yaşatmanın çok önemli olduğunun altını çizdi.
Erbil, Bakü'de ziyaret ettiği bir halı müzesinde çocuklara halıcılık gösterildiğini ve bir halı galerisi bulunduğunu gözlemlediğini belirterek, Türkiye'de de halı müzeleri açılmasını ve meslek yüksek okullarında halıcılık bölümleri oluşturulmasını istedi. Halı dokuyanların sayısının azalması ve bu tekniği bilenlerin azalması konusunda endişelerini dile getiren Erbil, "Halının neferi" olarak kendini bu konuya adamış olduğunu ve devlet büyükleriyle görüşerek İstanbul veya Ankara'da büyük bir halı müzesi açılmasını hedeflediğini belirtti. Bu müzenin hem halıyı tanıtacağını hem de Osmanlı sanatının yok olduğunu düşünenleri mahcup edeceğini söyledi.
GESAV Başkanı Kerim Sefer, 1989 yılında 2 bine yakın geleneksel el sanatları üreticisiyle vakfı kurduklarını ve tüm el sanatlarını kalkındırmayı amaçlayan birçok sergi düzenlediklerini ifade etti. Dört kuşaktır halıcılık ve halı koleksiyonerliği yaptıklarını söyleyen Sefer, Türk halılarının 13. yüzyıldan itibaren Avrupa'da ün kazandığını ve 16. yüzyıldan itibaren Anadolu'dan dünyaya halı ticaretinin arttığını belirtti.
Sefer, 19. yüzyılın sonlarında halı üretiminde yavaşlamanın olduğunu ve Cumhuriyet döneminde Sümer Halı ile halı üretiminde en büyük gelişmenin yaşandığını anımsattı. Günümüzde Türkiye'de halıcılığın içler acısı bir durumda olduğunu, binlerce tezgahtan sadece sipariş üzerine çalışanların ayakta kaldığını ve "üretip satayım" diyen kesimin tamamen ortadan kaybolduğunu belirtti. Üretimin devam edebilmesi için halının üretildiği anda satılması gerektiğini ifade etti.
Sefer, eskiden halıların çeyizlik için alındığını ancak günümüzde genç neslin halı kültürüne ilgisi olmadığını söyledi. Üreticilerin ve devletin bu durumu ele alması gerektiğini, tüm dünyanın tanıdığı halıları genç nesillere tanıtmak ve sevdirerek talep yaratılması gerektiğini vurguladı.
Devrim Erbil'in resme, halı tutkusuna ve halıcılığa verdiği önem nedeniyle onun tablolarının birebir örneğiyle halılar dokuduklarını belirten Sefer, Erbil'in birçok tablosundan halı dokuduklarını ve özellikle 136'ya 132 boyutlarındaki bir tablosunun 2 kız tarafından 2,5 yılda dokunmuş, ipek bir halı olduğunu ve 1 metrekaresinde 1 milyon düğüm bulunduğunu söyledi. El halıcılığının büyük emek gerektirdiğini belirtti.
Kaynak: AA / Yasemin Kalyoncuoğlu - Güncel