Beşar Esad: Göz doktorluğundan Suriye liderliğine, ağabeyinin ölümü yaşamını değiştirdi | Dış Haberler

On üç yılı aşkın süren Suriye iç savaşı, bugün sabah muhaliflerin başkent Şam'ı ele geçirmesiyle sona erdi. Beşar Esad rejimi yıkıldı.

2000 yılında beklenmedik bir şekilde devlet başkanı seçilen Esad'ın yükselişi, bugünkü düşüşüyle tezat oluşturuyor. O zamanlar genç bir reformcu olarak görülen Esad, 2011 Mart'ındaki protestoları sert bir şekilde bastırarak umutları yıktı.

Muhalifler Şam'ı ele geçirdi, Esad rejimi tarihe karıştı. Haberi Görüntüle

Bu ayaklanma, yaklaşık yarım milyon insanın ölümüne ve 23 milyon kişinin yerinden edilmesine yol açan kanlı bir iç savaşa dönüştü. Milyonlarca Suriyeli, Ürdün, Türkiye, Irak, Lübnan ve Avrupa'ya sığındı. Son dört yıldır bölgede nispeten sakin bir dönem yaşanırken, 27 Kasım'da başlayan muhalif saldırılar bu sabah Şam'ın ele geçirilmesiyle sonuçlandı ve 53 yıllık Esad ailesinin iktidarı sona erdi.

24 yıllık iktidarından sonra, Beşar Esad'ın hayatı ve liderliği hakkında neler biliyoruz?

Başlangıçta siyasi bir kariyer hedeflemeyen Esad, ağabeyi Basil'in 1994'te ölümüyle siyasi arenaya sürüklendi. Londra'da göz doktorluğu eğitimi alan Esad, babasının beklenmedik ölümüyle iktidara yükseldi.

Basil'in ölümüyle, küçük kardeş Beşar'ın iktidara hazırlanması hızlandırıldı. Sonuç, yüzbinlerce insanın ölümüne, milyonlarcasının da evinden olmasına neden olan bir iç savaş oldu.

Esad Ailesi

Hafız Esad, eşi Anisa Makluf ve çocukları Maher, Başer, Basil, Majd ve Bushra.

(Soldan sağa)

1965 doğumlu Beşar Esad, Arap milliyetçiliğinin bölgesel siyasete hakim olduğu bir dönemde dünyaya geldi. Suriye, o dönemde diğer birçok Arap ülkesi gibi, demokratik bir yapıya sahip değildi.

Mısır ve Suriye'nin kısa süreli birleşmesinden (1958-1961) sonra iktidara gelen Baas Partisi, Arap milliyetçiliğini yaydı. Çok partili seçimler yoktu.

HAFIZ ESAD (1971-2000)

Alevi bir aileden gelen Esad ailesi, Suriye toplumunda dezavantajlı konumdaydı. Bu nedenle birçok Alevi Suriye ordusuna katıldı. Hafız Esad da bir askerdi ve Baas Partisi'nin önemli bir üyesiydi. 1966'da Savunma Bakanı oldu.

1971'de iktidara gelen Hafız Esad, 2000'deki ölümüne kadar Suriye'yi yönetti. Uzun iktidarı, Suriye'nin bağımsızlık sonrası dönemdeki istikrarsızlığıyla tezat oluşturuyordu.

Hafız Esad otoriter bir yönetim sergiledi, muhalefeti bastırdı ve demokratik seçimleri reddetti. Ancak dış politikada pragmatikti. Sovyetler Birliği ile ittifak kurarken, 1991 Körfez Savaşı'nda ABD önderliğindeki koalisyona katıldı.

BEŞAR ESAD'IN FARKLI YOLU

Beşar Esad, siyaset ve askerlikten uzak bir kariyer seçti. Tıp alanında uzmanlaştı.

Şam Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra, 1992'de Londra'daki Western Göz Hastanesi'nde göz doktorluğu uzmanlığı yaptı. Londra'da gelecekteki eşi Esma el-Akhras ile tanıştı. Esma, King College'da bilgisayar mühendisliği okuyordu.

AĞABEYİNİN ÖLÜMÜ VE YENİ YOL

Hafız Esad'ın ikinci oğlu olan Beşar, büyük ölçüde ağabeyi Basil'in gölgesinde kaldı.

Basil'in Ocak 1994'teki ölümü, Beşar'ın hayatını değiştirdi. Hemen Londra'dan çağrıldı ve Suriye'nin yeni lideri olarak hazırlanmaya başlandı.

Hafız Esad Haziran 2000'de öldü ve anayasa değiştirilerek 34 yaşındaki Beşar devlet başkanı oldu.

2000 yazında göreve başlayan Beşar Esad, "şeffaflık, demokrasi, kalkınma" gibi söylemler kullandı.

Göreve geldikten aylar sonra Esma el-Akhras ile evlendi. Hafız, Zein ve Kerim adlı üç çocukları oldu.

Başlarda, Beşar Esad'ın reform vaatleri Suriyeliler arasında umut uyandırdı. Ancak bu umutlar kısa sürdü.

2001'de güvenlik güçlerinin muhalefete karşı baskısı arttı. "Şam Baharı" olarak adlandırılan kısa süreli özgürlük ortamı sona erdi.

Esad, özel sektörün gelişmesini teşvik eden sınırlı ekonomik reformlar yaptı. Ancak otoriter yönetim devam etti.

Esad'ın kuzeni Rami Makluf, bu dönemde büyük bir ekonomik imparatorluk kurdu.

IRAK VE LÜBNAN

2003 Irak Savaşı, Esad ve Batılı ülkeler arasındaki ilişkileri bozdu. Suriye, Irak'ın işgaline karşı çıktı.

ABD, Aralık 2003'te Suriye'ye ambargo uyguladı. Bunun nedeni sadece Irak değil, Suriye'nin Lübnan'daki varlığıydı.

Şubat 2005'te Lübnan Başbakanı Refik Hariri öldürüldü. Suriye ve müttefikleri şüphe altında kaldı.

Büyük gösteriler yapıldı ve Suriye'nin Lübnan'daki yaklaşık 30 yıllık askeri varlığı sona erdi.

Esad ve Hizbullah, Hariri'nin öldürülmesiyle ilgili suçlamaları reddetti. Bir uluslararası mahkeme 2020'de bir Hizbullah üyesini suçlu buldu.

Esad, dış politikada babasının izlerini takip etti. Doğrudan askeri çatışmalardan kaçındı.

İktidarının ilk on yılında muhalif sesler bastırıldı. Yönetimi otoriter olarak tanımlanabilir.

Aralık 2010'da Esma Esad, Vogue dergisine verdiği röportajda evlerinin "demokratik" olduğunu söyledi.

On üç yılı aşkın süren Suriye iç savaşı, bugün muhaliflerin Şam'ı ele geçirmesiyle sona erdi. Beşar Esad'ın şu anki yeri bilinmiyor.