Barış Manço'nun ismindeki sır! 7'den 77'ye gönüllere taht kurdu

İsmail Hakkı Manço ve Rikkat Uyanık çiftinin 2 Ocak 1943'te Üsküdar'da dünyaya gelen oğullarına, İkinci Dünya Savaşı'nın gölgesinde "Barış Manço" adı verildi. Ailenin "Savaş" adlı ilk çocuğu, Barış'tan önce doğmuştu. Daha sonra Oktay ve İnci adında iki kardeşi daha oldu. Barış Manço, üç yaşındayken ailesinin ayrılmasının ardından babasıyla birlikte yaşamıştır.

Eğitimine Kadıköy Gazi Mustafa Kemal Paşa İlkokulu'nda başlayan Manço, Galatasaray Lisesi'nde devam eden öğrenimini babasının vefatının ardından Şişli Terakki Lisesi'nde tamamladı.

"BU DÜNYAYA ŞARKICI OLARAK GELMEDİM"

1958'de, henüz Galatasaray Lisesi öğrencisi iken "Barış Manço ve Kafadarlar" adlı ilk müzik grubunu kuran Manço, "Dream Girl" adlı ilk beste çalışmasını da bu dönemde gerçekleştirdi. İlk konserini ise Galatasaray Lisesi konferans salonunda verdi.

1962'de "Harmoniler" grubuyla ilk 45'liğini yayınlayan Manço, "Twist in USA" ve "The Jet" adlı İngilizce şarkılarıyla 19 yaşında müzik dünyasına giriş yaptı.

Bir yıl sonra ağabeyi Savaş Manço'nun yanına Belçika'ya giden Manço, Belçika Güzel Sanatlar Akademisi'nde resim, grafik, desen ve iç mimari eğitimi aldı. Eğitimini desteklemek için gece bekçiliği ve garsonluk gibi çeşitli işlerde çalıştı.

Müzikten asla kopmayan Barış Manço, bir röportajında kendisini şöyle özetledi: "Şarkı söylerim, çocuk programları yaparım, dünyayı gezerim. Ben şarkıcı olmak için dünyaya gelmedim. Düşüncelerimi ifade etmek için buradayım, müzik bu düşünceleri daha güzel yansıtıyor."

"Vahşi Kediler" adlı yabancı müzisyenlerden oluşan bir grupla da çalıştıktan sonra, 1964'te Fransa'da üç şarkılık (bir İngilizce, iki Fransızca) bir 45'lik yayınladı. 12 Ocak 1965'te Paris Olympia'da konser veren sanatçı, 1967'de Mazhar Alanson ve Fuat Güner ile "Kaygısızlar" grubunda "Kol Düğmeleri"ni seslendirdi.

"DAĞLAR DAĞLAR" PLAĞI KARİYERİNİN DÖNÜM NOKTASI OLDU

Dönemin müzik modasına karşı çıkan Barış Manço, "Kızılcıklar Oldu mu?", "Derule", "Kirpiklerin Ok Ok Eyle" gibi türkülerini rock'n roll ve twist tarzıyla yorumladı. "Ağlama Değmez Hayat" şarkısıyla büyük başarı yakalayan "Kaygısızlar", "Sychedelic" müzik akımından da etkilendi.

"Altın Plak" ödülü kazanan albümün ardından, Fransa'da yeni bir çalışma yapıldıysa da albüm piyasaya sürülmedi ve Manço, Kaygısızlar'la yollarını ayırarak 1970'te Türkiye'ye döndü.

1970'te bestelediği "Dağlar Dağlar" plağı kariyerinin dönüm noktası oldu ve ona ilk Platin Plak Ödülü'nü kazandırdı. Cüneyd Orhon'un da eşlik ettiği plak 700 binin üzerinde sattı.

Bir süre "Moğollar" grubuyla çalışan Barış Manço, Anadolu turnesi sırasında otobüsünün dinamitli saldırıya uğramasına rağmen yara almadı. Antalya'da ise, grubundaki bir müzisyenin yabancı uyruklu olması nedeniyle gözaltına alındı, ancak kısa sürede serbest bırakıldı.

1976'DA İLK İNGİLİZCE ALBÜMÜNÜ YAYINLADI

Moğollar'dan ayrıldıktan sonra "Kurtalan Ekspres" grubunu kuran Manço, Murat Ses, Nur Moray, Celal Güven, Özkan Uğur ve Engin Yörükoğlu gibi müzisyenlerle çalıştı. Grupta yaşanan değişikliklerin ardından Ahmet Güvenç ve Bahadır Akkuzu, Manço'nun uzun yıllar çalışacağı ekip arkadaşları oldu.

Yedek subay olarak Polatlı ve Amasya'da askerlik görevini tamamladıktan sonra Anadolu turnelerine devam eden Barış Manço, uzun saçları, otantik kıyafetleri ve sahne performansıyla hafızalara kazındı.

1975'te ilk uzunçalar albümü "2023"ü çıkaran Manço, "Progresif rock" etkileri taşıyan albümde, Cumhuriyet'in 100. yılı için bestelediği enstrümantal "2023" adlı şarkısıyla dikkat çekti.

Yurt dışı başarısı hedefleyen Manço, Belçika'ya giderek 1976'da ilk İngilizce albümü "Baris Mancho"yu yayınladı.

1979'da "Yeni Bir Gün" albümüyle "Hey" dergisinin "Yılın Erkek Sanatçısı" ve "Yılın Albümü" ödüllerini kazandı. Aynı yıl gerçekleştirdiği Anadolu turnesinin gelirini sağır ve dilsiz çocuklara bağışladı. Daha sonra Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya ve Kıbrıs'ta konserler verdi.

"SÖZÜM MECLİSTEN DIŞARI" ALBÜMÜYLE BÜYÜK BAŞARI

24 Ağustos 1979'da Edirne'de geçirdiği trafik kazası nedeniyle bir süre sahneden uzak kalan Manço, 1981'de "Sözüm Meclisten Dışarı" albümüyle müzikseverlerle yeniden buluştu. "Gül Pembe", "Ali Yazar Veli Bozar", "Alla Beni Pulla Beni" ve "Dönence" gibi hit şarkılar içeren albümün bazı şarkıları TRT tarafından yayınlanamadı.

1983'te "Estağfurullah Ne Haddimize", 1985'te "24 Ayar", 1986'da "Sahibinden İhtiyaçtan", 1989'da "Darısı Başınıza", 1992'de "Mega Manço", 1995'te "Müsaadenizle Çocuklar" ve 1996'da "Live in Japan" albümleriyle müzik kariyerine devam eden Manço, halkla güçlü bir bağ kurdu.

Şarkı sözleriyle de kültüre katkı sağlayan Manço, birçok şarkısının son kıtasında kendi ismini kullanarak halk şiiri geleneğine gönderme yaptı. "Modern Çağ Ozanı" olarak anılan Manço, eserlerinde toplumsal konulara ve aile önemine vurgu yaptı.

Daha önce kısa bir evlilik geçiren Barış Manço, 1979'da Lale Çağlar ile evlendi ve Doğukan Hazar ve Batıkan Zorbey adında iki oğlu oldu.

"BABA BİZİ EVERSENE" FİLMİNDE BAŞROL

İçindeki çocuğu hep koruduğunu belirten Manço, sinema filmlerinde yalnızca Oksal Pekmezoğlu'nun yönettiği 1975 yapımı "Baba Bizi Eversene" filminde başrol oynadı.

Yaklaşık 15 yıl planladığı "7'den 77'ye" programını 1988'de TRT'de başlatan Manço, "Adam Olacak Çocuk", "İkinci Kahvaltı", "Dönence" ve "Dere Tepe Türkiye" gibi bölümlerle 10 yıl boyunca (1988-1998) TRT 1, TGRT ve ATV'de yayınlanan programıyla büyük başarı elde etti.

"Türk televizyonlarının ilk gezgini" olarak kabul edilen Manço, 5 kıtada 140 farklı bölgeyi gezerek yaklaşık 800 bin kilometre yol kat etti. 1990'da Japonya'da verdiği konserler büyük beğeni topladı ve "Min-On Vakfı Yüksek Şeref Madalyası" ile ödüllendirildi. Bu konser kaydı "Live in Japan" adıyla yayınlandı.

Türk dünyasıyla da yakın ilişkiler kuran Manço'ya Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov tarafından Türkmenistan vatandaşlığı verildi. Belçika ve Fransa da sanatçıyı çeşitli ödüllerle onurlandırdı.

40 YILLIK SANAT HAYATI, 200'DEN FAZLA BESTE

İlk albümüne "2023" adını veren Manço, bir röportajında 80 yaşında sahneye çıkıp senfoni orkestrasıyla "2023"ü çalmayı hayal ettiğini belirtmişti.

Müzik hayatını anlatan "40. Yıl" şarkısını besteleyen Manço, eski şarkılarını yeniden düzenleyerek seslendirdi. Daha önce tansiyon sorunları yaşayan sanatçı, 31 Ocak 1999 gecesi ani tansiyon düşmesi sonucu hayatını kaybetti. 56 yaşındaydı.

Cenazesi Atatürk Kültür Merkezi'ndeki törenin ardından Levent Camisi'nden kaldırılıp Kanlıca Mezarlığı'na defnedildi.

Yaklaşık 40 yıllık sanat hayatında 200'den fazla besteye imza atan Barış Manço'nun aldığı ödüllerden bazıları şunlardır:

1980: Altın Orfe Ödülü, 1987: Belçika Kültür Elçisi, 1991: Devlet Sanatçısı, Hacettepe Üniversitesi Onursal Doktorası, Japonya Soka Üniversitesi Kültür ve Barış Ödülü, 1992: Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı, Fransız Kültür Bakanlığı Edebiyat ve Sanat Şövalyesi Nişanı, 1994: Kocaeli Üniversitesi Barış Diploması, 1995: Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı Türkmen vatandaşlığı, Pamukkale Üniversitesi Onursal Doktorası, Japonya Min-On Vakfı Yüksek Şeref Madalyası, 1997: Belçika Liege Prensliği Onursal Hemşerilik Beratı.